ISVW
Op 3 en 4 maart 1996 geef ik voor het eerst les aan de Internationale School voor Wijsbegeerte, n.l. het weekend-seminar “De kunst van het genieten”. De afgelopen jaren ben ik verantwoordelijk geweest voor het begeleiden van verschillende Basisopleidingen, waaronder Systematiek van de Filosofie , Geschiedenis van het zelf en Ethiek en Politiek. Verder bied ik iedere zomer een of meerdere vijfdaagse seminars (Summer Schools) aan. Momenteel geef ik (samen met Laurens ten Kate) de Master Class Jacques Derrida.
In 2021 geef ik in ieder geval:
– in het voorjaar de Basiscursus Inleiding in de filosofie
– in de zomer (samen met Jac Rongen) de Summer School Filosofie en boogschieten
– in de zomer ook de Summer School Het ecologische denken van Bruno Latour
– in het najaar de Master Class Martha Nussbaum.
Voor een volledig overzicht van mijn activiteiten aan de ISVW, zie de agenda.
Stel dat filosoferen betekent ‘het plaatsen van vraagtekens bij het vanzelfsprekende’, dan is Jacques Derrida zonder enige twijfel iemand die werkelijk filosofeert. Kort geleden is de nieuwe Nederlandse vertaling van zijn boek Marges – de la philosophie verschenen – een goede aanleiding om aandacht te besteden aan zijn werk. In…
Lees verder
Filosofie is een parapluterm, dat wil zeggen de naam voor verschillende manieren van filosoferen die gedurende de afgelopen ruim vijfentwintig eeuwen in het Westen hebben bestaan. De Basisopleiding Inleiding in de filosofie is een reis door de geschiedenis van de Westerse filosofie – van de stadstaat Athene in de 4e…
Lees verder
Filosofen hebben zich altijd gebogen over het vraagstuk van waarheidsvinding. In de Oudheid is de zoektocht naar waarheid en kennis verbonden met de vraag ‘Wat is het wezen van de werkelijkheid?’. In de moderne tijd wordt vooral strijd gevoerd tussen rationalisten en empiristen over de vraag naar de bron van…
Lees verder
Teksten lezend van Plato, Dionysius, Meister Eckhart en Heidegger onderscheidt Derrida drie paradigma’s van apofatisch spreken: Grieks, christelijk en ‘zijnshistorisch’ van aard en vraagt hij zich af in hoeverre het mogelijk is te spreken / zwijgen over ‘het Goede’, ‘God’ en ‘het Zijn’. Masterclass Jacques Derrida Bijeenkomst 3 Hoe…
Lees verder
Iedereen wordt op het werk en in het dagelijks leven wel eens geconfronteerd met de morele vraag: ‘Hoe te handelen?’. Al vijfentwintig eeuwen hebben filosofen verschillende procedures voorgesteld om op verantwoorde wijze te reageren. Wat vertelde Aristoteles lang geleden in Athene over een voortreffelijk en ‘gelukt’ leven? Welke rol speelt…
Lees verder
De gedichten van Paul Celan aandachtig lezend vraagt Derrida zich af: ‘Hoe vluchtig is een datum? Hoe eenmalig is een gebeurtenis, hoe uniek is een naam, een uitspraak of een wachtwoord?’ en laat hij zien wat het verschil is tussen hermeneutiek en deconstructie-denken Masterclass Jacques Derrida Bijeenkomst 4 Sjibbolet…
Lees verder
Timothy Morton wordt wel de profeet-filosoof van het antropoceen genoemd. In zijn recent in Nederlandse vertaling uitgegeven boeken Dark ecology en Being ecological pleit hij – vanuit het perspectief van een ‘object oriented ontology’ – voor de ontmanteling van de agrilogistiek en voor een andere omgang met niet-menselijke levende wezens. In zijn al in…
Lees verder
Hoe hebben filosofen door de eeuwen heen (de rol van) het kunstwerk opgevat? In de Oudheid ruziën Plato en Aristoteles over de plek van de dichtkunst in de stadstaat. Plato, voor wie de tragedie slechts een nabootsing (mimesis) van de werkelijkheid is die de mensen geen inzicht oplevert, stelt voor…
Lees verder
Met het gedachtegoed van Emmanuel Levinas als bron van inspiratie, maakt Derrida een onderscheid tussen de Wet en de wetten van gastvrijheid, vat hij ethiek op als gastvrijheid en pleit hij voor een vluchtelingenbeleid gebaseerd op radicale gastvrijheid en een politiek van vluchtsteden. Masterclass Jacques Derrida Bijeenkomst 5…
Lees verder
Hoe behandelen filosofen in de Oudheid, in de moderne tijd en in onze tijd maatschappelijke en politieke vraagstukken? Hoe denken zij over een rechtvaardige samenleving, over burgerschap en macht? Hoe meent Plato dat de stadstaat Athene bestuurd dient te worden? Welke rol hoort de filosoof daarbij te hebben? Wat vertelt…
Lees verder
Hoe hebben Westerse filosofen de afgelopen vijfentwintig eeuwen over ons, de mens, het zelf gedacht? Wat verstaan zij onder het ‘zelf’? Wat betekent ‘zelf’ in begrippen als zelfredzaamheid en zelfbewustzijn en uitdrukkingen als zorg voor het zelf en jezelf zijn? Allereerst maken we kennis met het ‘lichaamsvijandige’ uitgangspunt van de…
Lees verder
In boeken als Politiques de l’amitié en Voyous maar ook in gesprek met Jürgen Habermas, behandelt Derrida het vriend-vijand onderscheid, rept hij over auto-immuniteit en ‘democratie als komende’ en roept hij op tot vergeving, verdraagzaamheid en rechtvaardigheid in een tijd van terreur Masterclass Jacques Derrida Bijeenkomst 6 Filosofie in…
Lees verder
In het ogenblik zijn, de gewaarwording ervan onder woorden brengen – kan dat? Kunnen we in het heden zijn zonder gedachten of gevoelens over wat geweest is en wat zal wezen? In hoeverre stelt het boogschieten ons in staat in het moment te zijn, deel uit te maken van het…
Lees verder
De Summer School Inleiding in de filosofie is een reis door de geschiedenis van de Westerse filosofie – van de stadstaat Athene in de 4e eeuw voor het begin van onze jaartelling naar Nederland in de 21ste eeuw. We maken kennis met de baanbrekende denkers in de oudheid, de moderne…
Lees verder
Bruno Latour is, zonder enige twijfel, één van de spraakmakende en belangrijke denkers van onze tijd. In deze Summer School zullen we in eerste instantie aandacht besteden aan de in zijn boek Reassembling the social (2005) geïntroduceerde ‘actor-network theory’ (ANT). Vervolgens bespreken we zijn voorstel om alle ‘actanten’ (menselijke en…
Lees verder
Martha Nussbaum is in Nederland een van de meest gelezen denkers van onze tijd. Zij heeft de afgelopen jaren dan ook regelmatig op de ISVW voordrachten gehouden. Het werk van Martha Nussbaum kan worden omschreven als een opvoeding tot (mede)menselijkheid met aandacht voor de rol van emoties en de narratieve…
Lees verder
Op de eerste bijeenkomst van deze Master Class maken we – door een korte schets van de ontwikkelingen in haar werk – kennis met Martha Nussbaum. Vervolgens besteden we uitgebreid aandacht aan haar boek The fragility of goodness dat haar in één klap bekendheid bezorgde. In dit werk behandelt zij…
Lees verder
In de Basiscursus Existentialisme die Maarten van Buuren in het najaar aan de ISVW geeft, zal ik samen met hem de opvattingen van de Franse filosoof Maurice Merleau-Ponty presenteren. In het spoor van Sein und Zeit (1927) van Martin Heidegger omschrijft hij in Phénoménologie de la perception (1945) het menselijk…
Lees verder
Op de tweede bijeenkomst van de Master Class besteden we aandacht aan haar boek The therapy of desire waarin ze de hellenistische filosoof omschrijft als een geneesheer met een bepaalde opvatting van gezondheid, een diagnose van de oorzaken van de ziekte en een daarbij passende therapie. Volgens Nussbaum boden de…
Lees verder
Op de derde bijeenkomst van de Master Class vertelt Martha Nussbaum ons hoe (volgens haar) literaire teksten – naast onze rationele vermogens – ook onze verbeelding, empathie en emoties aanspreken en bijdragen aan de ontwikkeling van het vermogen jezelf (a) aan een kritisch onderzoek te onderwerpen, (b) als een wereldburger…
Lees verder
Op de vierde bijeenkomst van de Master Class maken we kennis – onder meer door passages te lezen uit haar boek Mogelijkheden scheppen – met Nussbaums theorie van rechtvaardigheid: de ‘capability approach’. We lezen hoe zij ‘capabilities’: elementaire, inwendige en gecombineerde, omschrijft en tien ‘capabilities’ beschouwt als ‘drempel’ naar een…
Lees verder
Op de vijfde en laatste bijeenkomst van de Master Class bespreken we haar nog te verschijnen boek Animals: expanding the humanities waarin zij het volgende aan de orde stelt: ‘In these days of horrible mistreatment of animals, the poaching of elephants and rhinos, and the devastation of their natural habitat…
Lees verder