Kent elke handelingssituatie niet een ‘economisch’ uitgangspunt en een ethische dimensie? Is leven niet gericht op genieting? Ben jij niet gevoelig voor lijden, van jezelf en van een ander? Hoort heteronomie niet het uitgangspunt te zijn van ethiek? Horen wij niet te (leren) ‘luisteren naar het gelaat van de Ander’?…
Gedurende het laatste weekend maken wij kennis met vier hedendaagse filosofen die ethiek, opgevat als verantwoordelijkheid voor de ander(e), verbinden met een oproep om anders politiek, economisch en ecologisch te denken en te leven. Van Martha Nussbaum krijgen we te horen dat niet voortreffelijkheid van karakter maar door gevoelige verhalen…
In het seminar bespreken we de opvattingen van Claude Lefort en Jürgen Habermas over de toekomst van de democratie. In zijn boek Politicide beschouwt Luuk van Middelaar Claude Lefort als de enige Franse filosoof die niet medeverantwoordelijk is voor ‘de moord op de politiek in de Franse filosofie’. We lezen…
Bruno Latour was, zonder enige twijfel, één van de spraakmakende en belangrijke denkers van onze tijd. In deze lezing besteed ik (kort) aandacht aan zijn ‘actor-network theory’ (ANT), zijn voorstel om alle ‘actanten’ (menselijke en niet-menselijke actoren) te betrekken bij politieke besluitvorming en zijn opvatting dat wij (net als bomen,…
Donna Haraway is in Nederland vooral bekend geworden door haar essay Een cyborg manifest (1994), waarin zij de mens omschreef als een hybride van machine en organisme. In mijn lezing besteed ik echter vooral aandacht aan haar baanbrekend en grensverleggend werk in de 21ste eeuw – het tijdperk waarin wij…
Bruno Latour was, zonder enige twijfel, één van de spraakmakende en belangrijke denkers van onze tijd. In deze lezing besteed ik (kort) aandacht aan zijn ‘actor-network theory’ (ANT), zijn voorstel om alle ‘actanten’ (menselijke en niet-menselijke actoren) te betrekken bij politieke besluitvorming en zijn opvatting dat wij (net als bomen,…
We leven in het antropoceen – een tijd van massale uitroeiing ten gevolge van wereldwijde opwarming. In het seminar bespreken wij de opvattingen van twee vooraanstaande ecologische denkers. Timothy Morton stelt dat het antropoceen door ons tot stand is gebracht door een bepaalde vorm van landbouw en veeteelt te bedenken,…
Publieksfilosofie In Nederland zijn publieksfilosofen nu meer dan dertig jaar lang actief in het publieke domein; ze schrijven boeken, opiniebijdragen, columns en recensies. Ze verzorgen tijdschriften of webzines, houden lezingen, zijn gids tijdens denkvakanties of geven cursussen filosofie. Wat mij echter opvalt, is dat het vooral om existentiële vragen, zingeving…
Wij leven in een tijdperk waarin de mensheid zorgt voor wereldwijde opwarming en massale extinctie. Dat levert de vragen op: Hoe te denken? Hoe te leven? In deze cursus laten we vier denkers aan bod komen, die oproepen ons bestaan niet langer op egocentrische maar op ecocentrische manier vorm te…
Iedereen wordt op het werk en in het dagelijks leven geconfronteerd met de morele vraag: ‘Hoe te handelen?’. Het werk van de joodse denker Emmanuel Levinas (1906-1995) biedt – in de schaduw van Auschwitz – een ethische benadering die stelt dat het appèl van de ander(e) het uitgangspunt van ons…
Aan de baai van Egiali op het Griekse eiland Amorgos bespreken we vier recent verschenen boeken: Welkom in het symbioceen (Jos de Mul), Aarde emoties (Glenn Albrecht), Systeembreuk (Kohei Saito) en Hel (Timothy Morton). Jos de Mul stelt dat het leven onlosmakelijk verbonden is met symbiose: het samenleven en samenwerken…
Wij leven in een ‘Kritieke Zone’, d.w.z een minuscule zone van maar een paar kilometer breed tussen de bovenlaag van de atmosfeer en de onderlaag van de ‘bedrock’, samen met alle andere, met de aarde levende, niet-menselijke en menselijke wezens, als een ‘assemblage van actanten’. De Franse wetenschapsfilosoof en ecologisch…
We weten allemaal dat onze prachtige groene planeet in groot gevaar verkeert. Toch gedragen we ons alsof er geen relatie bestaat tussen onze leefwijze en de toestand van onze planeet. Wanneer ik zaterdagochtend mijn krant opensla, lees ik de verontrustende berichten over hoe het met de aarde en haar bewoners…
We leven in het antropoceen: het tijdperk waarin de mensheid zorgt voor wereldwijde opwarming en massale extinctie, kunnen we opmaken uit het Stockholm Resilience Centre Report 2018 en IPCC Special Report On Global Warming 2018. Wat betekent dit voor al diegenen die in De Waadhoeke wonen? Vervolgens kijken we in…
In deze reeks van drie bijeenkomsten bespreken we teksten van Jacques Derrida waarin hij gedichten leest, kanttekeningen plaatst bij opvattingen van filosofen over de schilderkunst en liefdesbrieven schrijft. In deze literaire en kunstfilosofische verkenningen voltrekt zich de deconstructie van het onderscheid tussen filosofie en literatuur. Ik geef deze ‘masterclass’ samen…
In het Zwarte Woud ontmoeten we Martin Heidegger, een van de invloedrijkste denkers van onze tijd. Samen met hem wandelend in het bos vraagt hij ons of we ons existentie niet ook als relationeel van aard ervaren, als medezijn, als in de wereld zijn. Zo ja, waarom wij vanuit het…
We leven in een tijd van massale uitroeiing ten gevolge van wereldwijde opwarming waarvoor niet zeepaarden maar wij mensen verantwoordelijk zijn, aldus Timothy Morton, een van de meest spraakmakende ecosofen. Hij stelt het antropoceen door ons tot stand is gebracht door een bepaalde vorm van landbouw en veeteelt te bedenken,…
We leven in een tijd van een wereldwijde opwarming van de aarde en een massaal uitsterven van soorten. Bruno Latour stelt ons dan ook voor (1) te beseffen dat we in de kritieke zone leven, (2) onszelf niet langer op te vatten als mensen maar als aardbewoners en (3) onder…
Gezien vanuit de ruimte leven wij, aldus Bruno Latour, in de ‘Kritieke Zone’, d.w.z. een minuscule zone van maar een paar kilometer breed tussen de bovenlaag van de atmosfeer en de onderlaag van de ‘bedrock’. Wij leven in deze zone samen met alle andere, met de aarde levende, niet-menselijke en…
De gedichten van Paul Celan aandachtig lezend vraagt Derrida zich af: ‘Hoe vluchtig is een datum? Hoe eenmalig is een gebeurtenis, hoe uniek is een naam, een uitspraak of een wachtwoord?’ en laat hij zien wat het verschil is tussen hermeneutiek en deconstructie-denken Masterclass Jacques Derrida Bijeenkomst I: Sjibbolet…
In La vérité en peinture onderzoekt Derrida de beeldende kunst als een heel eigen manier om ‘waarheid’ te formuleren en tot leven te wekken. Hij vraagt zich af of de lijst van een schilderij wel alleen als bijzaak of bijkomstigheid (‘parergon’) fungeert of niet juist een centrale rol in de…
Timothy Morton wordt wel de profeet-filosoof van het antropoceen genoemd. In zijn recent in Nederlandse vertaling uitgegeven boeken Dark ecology en Being ecological pleit hij – vanuit het perspectief van een ‘object oriented ontology’ – voor de ontmanteling van de agrilogistiek en voor een andere omgang met niet-menselijke levende wezens.…
Westerse filosofie wordt gekenmerkt door lichaams-, gevoels- en ‘vrouw’-vijandigheid maar ook door ‘dier’-vijandigheid. In het seminar bespreken we als eerste de eeuwenlang heersende opvattingen van belangrijke filosofen over het ‘mens-dier’-onderscheid. Vervolgens staan we (kort) stil bij het ontstaan van een tegenbeweging in het denken van onze tijd, die andere denkbeelden…
In het seminar onderzoeken we – door aandachtig passages uit zijn werk te lezen en door dagelijkse oefeningen in aandacht – wat Henri Bergson onder ‘intuïtie’ verstaat. Allereerst laten we een aantal kenners over deze kwestie aan het woord. Vervolgens lezen we de passages uit Bergsons boek De creatieve evolutie…
‘Envois’ (‘verzendingen’), de eerste helft van The Postcard, bestaat uit een aantal ansichtkaarten die Derrida schrijft aan zijn geliefde waarin hij onder meer fantaseert over de relatie tussen Socrates en Plato, maar ook de heideggeriaanse interpretatie van de geschiedenis als ‘Geschick’. ISVW Masterclass Jacques Derrida Bijeenkomst III: La…
