Bruno Latour (1947-2022) was, zonder enige twijfel, één van de spraakmakende en belangrijke denkers van onze tijd. In deze lezing besteed ik (kort) aandacht aan zijn ‘actor-network theory’ (ANT). Vervolgens vertel ik over zijn voorstel om alle ‘actanten’ (menselijke en niet-menselijke actoren) te betrekken bij politieke besluitvorming in een ‘Parlement…
In het seminar maak je kennis met het latere denken van Martin Heidegger, dat je zou kunnen omschrijven als een poging om de verhouding tussen zijn en erzijn anders te denken, onszelf niet langer op antropocentrische manier op te vatten en op een ecologische verantwoorde manier in het leven te…
Tijdens deze tweejaarlijkse ISVW-klassieker laat ik samen met boogschutter en haiku-schrijver Jac Rongen je denken met je lichaam. Denken zit niet alleen tussen je oren, maar ook in je lijf en de omgeving waarin je beweegt. Dat beïnvloedt de mogelijkheden die de fysieke werkelijkheid aan je presenteert. Door de eenzijdige…
In de westerse geschiedenis hebben filosofen vooral betoogd dat de mens boven de natuur verheven is. Volgens ecofilosofen Timothy Morton, Bruno Latour en Donna Haraway zitten we dankzij die gedachte nu met de gebakken peren: klimaatcrisis, onrechtvaardigheid en vervreemding van de natuur. Dat kan anders! In deze summerschool maken we…
Hedendaags denken Ethiek – ecologie – politiek – economie Joan Tronto – Donna Haraway – Martha Nussbaum – Kate Raworth Gedurende het seminar maken wij kennis met vier hedendaagse filosofen die ethiek, opgevat als verantwoordelijkheid voor de ander(e), verbinden met een oproep om anders ecologisch, politiek en economisch te denken…
Wat vertelde Aristoteles lang geleden in Athene in zijn colleges aan het Lyceum over ethiek? Wat beschouwde hij als het doel van handelen? Wat verstond hij onder voortreffelijkheid van karakter? Welke rol speelde verstandigheid in het streven naar een ‘gelukt’ leven? Waarom is volgens Aristoteles voortreffelijkheid van karakter – en…
Hoe tonen we in ons handelen goede wil, als we deze niet meer vereenzelvigen met Gods wil? Kunnen wij (vrij en redelijk dat wij zijn) doen wat wij behoren te doen? Wat is het bovenste principe van de zedelijkheid? Wat verstaat Immanuel Kant onder de categorische imperatief? Om een antwoord…
De cursus nodigt je uit voor een reis door de geschiedenis van de Westerse filosofie – van de stadstaat Athene in de 4e eeuw voor het begin van onze jaartelling naar Nederland in de 21e eeuw. Je maakt kennis met een aantal van de baanbrekende denkers in de oudheid, de…
John Stuart Mill geldt als een van de grondleggers van het politieke liberalisme. In zijn werk dat mede beïnvloed is door zijn vrouw Harriet Taylor, maken we kennis met een utilitaristische (of consequentialistische ethiek). Het beginsel van utiliteit (ofwel: het beginsel van het grootste geluk voor het grootste aantal mensen),…
Het werk van Nietzsche zorgt voor een keerpunt in de ontwikkelingen van de Westerse filosofie. Hij levert kritiek op haar fascinatie voor de ziel, de dood en de hemel, op haar lichaamsvijandigheid, haar minachting voor gevoelens en haar verheerlijking van het verstand. In Aldus sprak Zarathoestra stelt de ‘ontwaakte’ de…
Kent elke handelingssituatie niet een ‘economisch’ uitgangspunt en een ethische dimensie? Is leven niet gericht op genieting? Ben jij niet gevoelig voor lijden, van jezelf en van een ander? Hoort heteronomie niet het uitgangspunt te zijn van ethiek? Horen wij niet te (leren) ‘luisteren naar het gelaat van de Ander’?…
Gedurende het laatste weekend maken wij kennis met vier hedendaagse filosofen die ethiek, opgevat als verantwoordelijkheid voor de ander(e), verbinden met een oproep om anders politiek, economisch en ecologisch te denken en te leven. Van Martha Nussbaum krijgen we te horen dat niet voortreffelijkheid van karakter maar door gevoelige verhalen…
In het seminar bespreken we de opvattingen van Claude Lefort en Jürgen Habermas over de toekomst van de democratie. In zijn boek Politicide beschouwt Luuk van Middelaar Claude Lefort als de enige Franse filosoof die niet medeverantwoordelijk is voor ‘de moord op de politiek in de Franse filosofie’. We lezen…
Bruno Latour was, zonder enige twijfel, één van de spraakmakende en belangrijke denkers van onze tijd. In deze lezing besteed ik (kort) aandacht aan zijn ‘actor-network theory’ (ANT), zijn voorstel om alle ‘actanten’ (menselijke en niet-menselijke actoren) te betrekken bij politieke besluitvorming en zijn opvatting dat wij (net als bomen,…
Donna Haraway is in Nederland vooral bekend geworden door haar essay Een cyborg manifest (1994), waarin zij de mens omschreef als een hybride van machine en organisme. In mijn lezing besteed ik echter vooral aandacht aan haar baanbrekend en grensverleggend werk in de 21ste eeuw – het tijdperk waarin wij…
Bruno Latour was, zonder enige twijfel, één van de spraakmakende en belangrijke denkers van onze tijd. In deze lezing besteed ik (kort) aandacht aan zijn ‘actor-network theory’ (ANT), zijn voorstel om alle ‘actanten’ (menselijke en niet-menselijke actoren) te betrekken bij politieke besluitvorming en zijn opvatting dat wij (net als bomen,…
We leven in het antropoceen – een tijd van massale uitroeiing ten gevolge van wereldwijde opwarming. In het seminar bespreken wij de opvattingen van twee vooraanstaande ecologische denkers. Timothy Morton stelt dat het antropoceen door ons tot stand is gebracht door een bepaalde vorm van landbouw en veeteelt te bedenken,…
Publieksfilosofie In Nederland zijn publieksfilosofen nu meer dan dertig jaar lang actief in het publieke domein; ze schrijven boeken, opiniebijdragen, columns en recensies. Ze verzorgen tijdschriften of webzines, houden lezingen, zijn gids tijdens denkvakanties of geven cursussen filosofie. Wat mij echter opvalt, is dat het vooral om existentiële vragen, zingeving…
Wij leven in een tijdperk waarin de mensheid zorgt voor wereldwijde opwarming en massale extinctie. Dat levert de vragen op: Hoe te denken? Hoe te leven? In deze cursus laten we vier denkers aan bod komen, die oproepen ons bestaan niet langer op egocentrische maar op ecocentrische manier vorm te…
Iedereen wordt op het werk en in het dagelijks leven geconfronteerd met de morele vraag: ‘Hoe te handelen?’. Het werk van de joodse denker Emmanuel Levinas (1906-1995) biedt – in de schaduw van Auschwitz – een ethische benadering die stelt dat het appèl van de ander(e) het uitgangspunt van ons…
Aan de baai van Egiali op het Griekse eiland Amorgos bespreken we vier recent verschenen boeken: Welkom in het symbioceen (Jos de Mul), Aarde emoties (Glenn Albrecht), Systeembreuk (Kohei Saito) en Hel (Timothy Morton). Jos de Mul stelt dat het leven onlosmakelijk verbonden is met symbiose: het samenleven en samenwerken…
Martha Nussbaum is in Nederland een van de meest gelezen denkers van onze tijd. Zij heeft de afgelopen jaren dan ook regelmatig op de ISVW voordrachten gehouden. Het werk van Martha Nussbaum kan worden omschreven als een opvoeding tot (mede)menselijkheid met aandacht voor de rol van emoties en de narratieve…
Op de eerste bijeenkomst van deze Masterclass maken we – door een korte schets van de ontwikkelingen in haar werk – kennis met Martha Nussbaum. Vervolgens besteden we uitgebreid aandacht aan haar boek De breekbaarheid van het goede dat haar in één klap bekendheid bezorgde. In dit werk behandelt zij…
In 2013 verschijnt het boek Je moet je leven veranderen van de Duitse filosoof Peter Sloterdijk. Hij stelt voor onszelf op te vatten als een wezen dat voortdurend oefent om zijn leven te veranderen en daarmee zichzelf te herscheppen. Ten einde de wereldwijde catastrofe te voorkomen roept Sloterdijk ons op…
Op de tweede bijeenkomst van de Masterclass besteden we aandacht aan haar boek The therapy of desire waarin ze de hellenistische filosoof omschrijft als een geneesheer met een bepaalde opvatting van gezondheid, een diagnose van de oorzaken van de ziekte en een daarbij passende therapie. Volgens Nussbaum boden de drie…
