In de westerse wijsbegeerte is sprake van vrouwvijandigheid: het ‘vrouwelijke’ wordt omschreven als het andere en mindere van het ‘mannelijke’ en van het op deze manier vastgelegde ‘man-vrouw onderscheid’ wordt gebruik gemaakt om het patriarchale rolpatroon in de maatschappij van de Oudheid tot nu te legitimeren. In het spoor van…
Wat schrijft de ‘lenzenslijper’ Spinoza in het vijfde deel van de Ethica over geestelijke liefde voor de natuur (of God), over de derde soort van kennis, i.e. het intuïtieve weten, en over gemoedsrust? Hoe verhouden Spinoza’s opvattingen zich tot het boeddhisme? In de lezing beantwoord ik deze vragen zodat we…
In het ogenblik zijn, de gewaarwording ervan onder woorden brengen – kan dat? Kunnen we in het heden zijn zonder gedachten of gevoelens over wat geweest is en wat zal wezen? In hoeverre stelt het boogschieten ons in staat in het moment te zijn, deel uit te maken van het…
Het landgoed ISVW nodigt uit om stil te staan bij de manier waarop we in de wereld zijn. In deze ‘Summer School’ zullen we aandachtig in het bos gaan staan en lopen. We bespreken het voorstel van Martin Heidegger om de verhouding tussen onze omgeving en onszelf anders te denken.…
Spinoza wordt door velen terecht omschreven als de grootste Nederlandse filosoof. In zijn Ethica toont hij aan dat er sprake is van eenheid van lichaam en geest, dat het streven te volharden in het eigen bestaan wezenlijk is voor al wat leeft en hoe het mogelijk is te leven in…
Ieder mens heeft het verlangen naar een zinvol leven, schrijft Hans Alma in haar net verschenen boek. Er wordt in ieder geval veel over gesproken – zie (bijvoorbeeld) de reeks gesprekken die Fokke Obbema in de Volkskrant voerde met mensen met uiteenlopende beroepen en achtergronden over ‘de essentie van ons…
Wij leven in het antropoceen: het tijdperk waarin de mensheid zorgt voor wereldwijde opwarming en massale extinctie. Wat te doen? Hoe te denken? In deze ‘Summer School’ bespreken we drie varianten van ecologisch denken. We maken kennis met Friedrich Nietzsche die ons oproept ‘voorbij de mens’ te worden: een lichaam…
Wat is er mis met de heilige Augustinus, de denker die de mogelijkheid aankondigde van een verhuizing naar de stad Gods in het hiernamaals? Los van het twijfelachtige karakter van deze toekomstvoorspelling zou ik zeggen: Augustinus’ omschrijving van de implicaties ervan voor de manier van leven in het hiernumaals, de…
Iedereen wordt op het werk of in het dagelijks leven wel eens geconfronteerd met vraagstukken die het karakter van een moreel dilemma hebben. In een complexe handelingssituatie moet je een beslissing nemen terwijl de argumenten voor en tegen de beslissing even zwaar lijken te wegen. Ethiek biedt ons verschillende procedures…
Jacques Derrida is ongetwijfeld, één van de belangrijkste denkers van onze tijd geweest. In zijn werk plaatste hij vraagtekens bij de voor ons vanzelfsprekende manier van denken respectievelijk het gebruik van bepaalde begrippen / begrippenkaders. Schrijvend in de marge van teksten van filosofen presenteerde hij zijn eigen opvattingen. In het…
Spinoza wordt door velen omschreven als de grootste Nederlandse filosoof en een denker die zijn tijd ver vooruit was. In het seminar onderzoeken we of er inderdaad sprake is van overeenkomsten tussen de opvattingen van Spinoza en sommige hedendaagse denkers. We lezen passages uit Spinoza’s Ethica en vergelijken het standpunt…
In De god van kleine dingen beschrijft de Indiase schrijfster Arundhati Roy de lotgevallen van de tweeling Estha en Rahel en hun familie. Het boek nodigt, net als de documentaire Machines van Rahul Jain, uit om stil te staan bij de werkomstandigheden van de Indiase bevolking. We bespreken de capabilities…
Schrijvend in de marge van teksten van Sartre en Heidegger, vraagt Derrida zich of het humanisme een lofrede behoeft of juist een opheffing van het humanisme nodig is en bespreekt hij het onderscheid tussen existentie en ek-sistentie, de verhouding van zijn en erzijn en de notie ‘nabijheid’. Bijeenkomst 1 Who’s…
In het werk van Aristoteles werd de mens opgevat als een lichaam dat beweegt, gewaar wordt wat er gaande is, voelt wat er gevraagd wordt, in staat is weloverwogen keuzes te maken en kan spreken en denken. In zijn colleges over de vermogens van het lichaam (peri psuche) stelde Aristoteles…
Kanttekeningen plaatsend bij teksten van Wittgenstein en Austin, wijst Derrida op het fonocentrisme in de westerse filosofie en het schrift-karakter van elke overdracht van betekenis en vraagt zich af of er niet sprake is van de afwezigheid van de intentie – zelfs in de signatuur Who’s afraid of deconstruction? Een…
In het seminar maken we kennis met de manier waarop Oosterse en Westerse filosofen (anders dan we gewend zijn) gedacht hebben over het zelf, over onszelf. Zij vertellen ons dat we er (ook) op prereflexieve, niet-talige, niet-bewuste en ego-vrije wijze kunnen zijn. Van Martin Heidegger krijgen we te horen dat…
De Amerikaanse filosoof Richard Rorty geldt als één van de belangrijkste hedendaagse denkers. In zijn boek Philosophy and the mirror of nature ontmantelt hij de opvatting van de ‘geest’ (en van de taal) als spiegel van de werkelijkheid. In zijn boek Contingency, irony and solidarity ‘pleit’ Rorty er voor om…
Hoort heteronomie niet het uitgangspunt te zijn van ethiek? Horen wij niet te (leren) ‘luisteren naar het gelaat van de Ander’? Is gastvrijheid niet het wezen van de cultuur? Hoort politieke filosofie niet profetisch, ja messianistisch van aard te zijn? Om een antwoord te krijgen op deze vragen, bespreken wij…
Wat verstaat Mill onder ‘social state of being’? Hoe omschrijft hij het utiliteitsbeginsel en het schadebeginsel? Hoe verhoudt zich zijn pleidooi voor vrijheid van denken, spreken en handelen tot zijn kritiek op de onderwerping van de vrouw? Om een antwoord te krijgen op deze vragen, bespreken we belangrijke passages uit…
‘De jongen die van Trotski en wilde orchideeën hield’. Een kennismaking met Richard Rorty De Amerikaanse filosoof Richard Rorty geldt als één van de belangrijkste hedendaagse denkers. In zijn werk voltrekt zich – in het spoor van Nietzsche – de deconstructie van de moderne filosofie. In zijn boek Philosophy and…
In het ogenblik zijn, de gewaarwording ervan onder woorden brengen – kan dat? Kunnen we verwoorden wat we beleven en ervaren? In hoeverre stelt het haiku schrijven ons in staat een momentopname te ‘maken’? Gaat het wellicht eerder om je open stellen voor wat er gebeurt en wachten tot de…
In deze lezing maakt u kennis met de opvattingen van een Chinese wijze, een christelijke mysticus en de denker uit het Zwarte Woud over gelatenheid. U zult horen dat op de vraag “Waarom gelatenheid?” hun antwoord luidt: “dan doe je wat de weg vraagt” (Lao Zi), “dan sta je vanuit…
Opnieuw: verbeelding aan de macht! Filosofische Salon De jaren zestig: de tijd van de Dolle Mina’s, de Kabouters, de Provo’s, de tijd dat we naar Bob Dylan, Jimi Hendrix en Frank Zappa luisterden, de tijd dat we boeken van Erich Fromm, Germaine Greer, Jürgen Habermas en Herbert Marcuse lazen, de…
De jaren zestig: de tijd dat nieuwe denkbeelden de ronde deden en gebruikt werden als bronnen van inspiratie voor een radicale verandering van onszelf en de maatschappij. En nu? Is het niet opnieuw tijd voor de verbeelding aan de macht? Zo ja, van welke nieuwe, andere denkbeelden zouden we dan…
In het spoor van Nietzsche onderzoekt Michel Foucault in zijn werk de samenhang tussen macht (pouvoir), wat wij als weten (savoir) beschouwen en hoe wij het zelf en daarmee onszelf opvatten en vorm geven. In elke gesprekssituatie is er, aldus Foucault, sprake van een heersende orde van spreken (discours) bestaande…
