Iedereen wordt op het werk of in het dagelijks leven wel eens geconfronteerd met vraagstukken die het karakter van een moreel dilemma hebben. In een complexe handelingssituatie moet je een beslissing nemen terwijl de argumenten voor en tegen de beslissing even zwaar lijken te wegen. Ethiek biedt ons verschillende procedures…
Jacques Derrida is ongetwijfeld, één van de belangrijkste denkers van onze tijd geweest. In zijn werk plaatste hij vraagtekens bij de voor ons vanzelfsprekende manier van denken respectievelijk het gebruik van bepaalde begrippen / begrippenkaders. Schrijvend in de marge van teksten van filosofen presenteerde hij zijn eigen opvattingen. In het…
Spinoza wordt door velen omschreven als de grootste Nederlandse filosoof en een denker die zijn tijd ver vooruit was. In het seminar onderzoeken we of er inderdaad sprake is van overeenkomsten tussen de opvattingen van Spinoza en sommige hedendaagse denkers. We lezen passages uit Spinoza’s Ethica en vergelijken het standpunt…
In De god van kleine dingen beschrijft de Indiase schrijfster Arundhati Roy de lotgevallen van de tweeling Estha en Rahel en hun familie. Het boek nodigt, net als de documentaire Machines van Rahul Jain, uit om stil te staan bij de werkomstandigheden van de Indiase bevolking. We bespreken de capabilities…
Schrijvend in de marge van teksten van Sartre en Heidegger, vraagt Derrida zich of het humanisme een lofrede behoeft of juist een opheffing van het humanisme nodig is en bespreekt hij het onderscheid tussen existentie en ek-sistentie, de verhouding van zijn en erzijn en de notie ‘nabijheid’. Bijeenkomst 1 Who’s…
In het werk van Aristoteles werd de mens opgevat als een lichaam dat beweegt, gewaar wordt wat er gaande is, voelt wat er gevraagd wordt, in staat is weloverwogen keuzes te maken en kan spreken en denken. In zijn colleges over de vermogens van het lichaam (peri psuche) stelde Aristoteles…
Kanttekeningen plaatsend bij teksten van Wittgenstein en Austin, wijst Derrida op het fonocentrisme in de westerse filosofie en het schrift-karakter van elke overdracht van betekenis en vraagt zich af of er niet sprake is van de afwezigheid van de intentie – zelfs in de signatuur Who’s afraid of deconstruction? Een…
In het seminar maken we kennis met de manier waarop Oosterse en Westerse filosofen (anders dan we gewend zijn) gedacht hebben over het zelf, over onszelf. Zij vertellen ons dat we er (ook) op prereflexieve, niet-talige, niet-bewuste en ego-vrije wijze kunnen zijn. Van Martin Heidegger krijgen we te horen dat…
De Amerikaanse filosoof Richard Rorty geldt als één van de belangrijkste hedendaagse denkers. In zijn boek Philosophy and the mirror of nature ontmantelt hij de opvatting van de ‘geest’ (en van de taal) als spiegel van de werkelijkheid. In zijn boek Contingency, irony and solidarity ‘pleit’ Rorty er voor om…
Hoort heteronomie niet het uitgangspunt te zijn van ethiek? Horen wij niet te (leren) ‘luisteren naar het gelaat van de Ander’? Is gastvrijheid niet het wezen van de cultuur? Hoort politieke filosofie niet profetisch, ja messianistisch van aard te zijn? Om een antwoord te krijgen op deze vragen, bespreken wij…
Wat verstaat Mill onder ‘social state of being’? Hoe omschrijft hij het utiliteitsbeginsel en het schadebeginsel? Hoe verhoudt zich zijn pleidooi voor vrijheid van denken, spreken en handelen tot zijn kritiek op de onderwerping van de vrouw? Om een antwoord te krijgen op deze vragen, bespreken we belangrijke passages uit…
‘De jongen die van Trotski en wilde orchideeën hield’. Een kennismaking met Richard Rorty De Amerikaanse filosoof Richard Rorty geldt als één van de belangrijkste hedendaagse denkers. In zijn werk voltrekt zich – in het spoor van Nietzsche – de deconstructie van de moderne filosofie. In zijn boek Philosophy and…
In het ogenblik zijn, de gewaarwording ervan onder woorden brengen – kan dat? Kunnen we verwoorden wat we beleven en ervaren? In hoeverre stelt het haiku schrijven ons in staat een momentopname te ‘maken’? Gaat het wellicht eerder om je open stellen voor wat er gebeurt en wachten tot de…
In deze lezing maakt u kennis met de opvattingen van een Chinese wijze, een christelijke mysticus en de denker uit het Zwarte Woud over gelatenheid. U zult horen dat op de vraag “Waarom gelatenheid?” hun antwoord luidt: “dan doe je wat de weg vraagt” (Lao Zi), “dan sta je vanuit…
Opnieuw: verbeelding aan de macht! Filosofische Salon De jaren zestig: de tijd van de Dolle Mina’s, de Kabouters, de Provo’s, de tijd dat we naar Bob Dylan, Jimi Hendrix en Frank Zappa luisterden, de tijd dat we boeken van Erich Fromm, Germaine Greer, Jürgen Habermas en Herbert Marcuse lazen, de…
De jaren zestig: de tijd dat nieuwe denkbeelden de ronde deden en gebruikt werden als bronnen van inspiratie voor een radicale verandering van onszelf en de maatschappij. En nu? Is het niet opnieuw tijd voor de verbeelding aan de macht? Zo ja, van welke nieuwe, andere denkbeelden zouden we dan…
In het spoor van Nietzsche onderzoekt Michel Foucault in zijn werk de samenhang tussen macht (pouvoir), wat wij als weten (savoir) beschouwen en hoe wij het zelf en daarmee onszelf opvatten en vorm geven. In elke gesprekssituatie is er, aldus Foucault, sprake van een heersende orde van spreken (discours) bestaande…
Waarom nog aandacht voor het gedachtegoed van Gregory Bateson? Als je een filosoof vraagt, luidt zijn antwoord: Bateson wijst – evenals de Chinese filosofen, de wijze mannen uit Afrika, de denker uit het Zwarte Woud – ons erop dat het menselijk bestaan relationeel van aard is. Lao Zi, Mogobe Ramose,…
Denken nu! (Martha Nussbaum-Mogobe Ramose-Rosi Braidotti-Peter Sloterdijk-Kate Raworth) In deze Summer School maken we kennis met de opvattingen van vier vooraanstaande levende denkers: Martha Nussbaum, Mogobe Ramose, Rosi Braidotti, Peter Sloterdijk en Kate Raworth. In hun werk behandelen zij belangrijke vraagstukken van onze tijd. We bespreken (passages uit) hun boeken…
Gordels om, we gaan in sneltreinvaart door de geschiedenis van de westerse filosofie! In het kader van deze Summer School ben ik gevraagd over de volgende denkers te vertellen: (1) Martin Heidegger – Maurice Merleau-Ponty, (2) Emmanuel Levinas en (3) Martha Nussbaum – Peter Sloterdijk – Kate Raworth ISVW Summer School Grote…
Je hoort vaak dat er een overeenkomst bestaat tussen filosofie en literatuur, n.l. dat beide iets kunnen uitdrukken over het menselijke bestaan, dat filosofie echter het menselijk bestaan alleen in abstracties vat en literatuur ons confronteert met dat bestaan zelf. Er wordt ook wel gezegd dat filosofie ons aan het…
Aan de rand van de Cycladen ligt het eiland Amorgos. Egiali, de tweede haven van het eiland, is een schilderachtig dorpje gelegen aan een uitgestrekte baai met zandstranden. In deze prachtige omgeving – in een tuin aan de baai van Egiali, in de schaduw van tamarinden – bespreken we wijsgerige…
In deze lezing maak je kennis met Peter Sloterdijk die ons voorstelt ons leven te veranderen en ‘co-immunist’ te worden, Thich Nhat Hanh die ons oproept wakker te worden en vanuit liefde voor ‘Moeder Aarde’ te leven, en Naomi Klein die in haar boek No time ons vraagt ons aan…
Leven en dood: twee woorden die niet zonder elkaar kunnen. Filosofen van alle tijden hebben leven en dood altijd in hun onderlinge samenhang doordacht. Wie het over het leven heeft, heeft het direct ook over de mogelijkheid dat het zal eindigen: de dood; en wie de dood probeert te begrijpen,…
Is er een leven na de dood, een hiernamaals of een dodenrijk, zijn we onsterfelijk? Of zijn we juist radicaal sterfelijke wezens, zoals de gehele natuur dat is: de dood als het simpele einde… Al deze ideeën over de verhouding tussen leven en dood komen we tegen in de filosofie.…
