Wij leven in een tijdperk waarin wij, mensen, hebben gezorgd (en zorgen) voor wereldwijde opwarming en massale extinctie. In deze reeks lezingen roepen zes hedendaagse denkers (Donna Haraway, Martha Nussbaum, Arne Naess, Thich Nhat Hanh, Timothy Morton, Bruno Latour) ons op ons bestaan niet langer op egocentrische maar op ecocentrische…
Martha Nussbaum is in Nederland een van de meest gelezen denkers van onze tijd. Zij heeft de afgelopen jaren dan ook regelmatig op de ISVW voordrachten gehouden. Het werk van Martha Nussbaum kan worden omschreven als een opvoeding tot (mede)menselijkheid met aandacht voor de rol van emoties en de narratieve…
Op de eerste bijeenkomst van deze Masterclass maken we – door een korte schets van de ontwikkelingen in haar werk – kennis met Martha Nussbaum. Vervolgens besteden we uitgebreid aandacht aan haar boek De breekbaarheid van het goede dat haar in één klap bekendheid bezorgde. In dit werk behandelt zij…
In 2013 verschijnt het boek Je moet je leven veranderen van de Duitse filosoof Peter Sloterdijk. Hij stelt voor onszelf op te vatten als een wezen dat voortdurend oefent om zijn leven te veranderen en daarmee zichzelf te herscheppen. Ten einde de wereldwijde catastrofe te voorkomen roept Sloterdijk ons op…
In mijn lezing besteed ik aandacht aan de Tao te king van Lao Zi Ik schets de verhouding tussen het confucianisme en het taoïsme, leg de betekenis uit van een aantal belangrijke begrippen als tao, te en wuwei in de Tao te king en wijs op het belang van de…
De Franse filosoof Maurice Merleau-Ponty breekt met de ‘lichaamsvijandigheid’ van de westerse filosofie. Hij stelt dat wij een lichaam zijn en dat het lichaam de wereld begrijpt en zijn weg erin weet. Deze manier van denken heeft grote invloed op de neurologie en de filosofie. ISVW Online lezing 25 november,…
Op de tweede bijeenkomst van de Masterclass besteden we aandacht aan haar boek The therapy of desire waarin ze de hellenistische filosoof omschrijft als een geneesheer met een bepaalde opvatting van gezondheid, een diagnose van de oorzaken van de ziekte en een daarbij passende therapie. Volgens Nussbaum boden de drie…
Op de derde bijeenkomst van de Masterclass vertelt Martha Nussbaum ons hoe (volgens haar) literaire teksten – naast onze rationele vermogens – ook onze verbeelding, empathie en emoties aanspreken en bijdragen aan de ontwikkeling van het vermogen jezelf (a) aan een kritisch onderzoek te onderwerpen, (b) als een wereldburger op…
Op de vierde bijeenkomst van de Master Class maken we kennis – onder meer door passages te lezen uit haar boek Mogelijkheden scheppen – met Nussbaums theorie van rechtvaardigheid: de ‘capability approach’. We lezen hoe zij ‘capabilities’: elementaire, inwendige en gecombineerde, omschrijft en tien ‘capabilities’ beschouwt als ‘drempel’ naar een…
Tachtig jaar geleden publiceerde de Franse filosoof Maurice Merleau-Ponty zijn baanbrekende werk Phénoménologie de la perception. In het boek breekt hij met de ‘lichaamsvijandigheid’ van de westerse filosofie. Anders dan Heidegger benadrukt hij het belichaamde karakter van ons bestaan en contra Sartre co-existentie als kenmerk van ons leven. In Fenomenologie…
Op de vijfde en laatste bijeenkomst van de Masterclass bespreken we haar boek Gerechtigheid voor dieren waarin zij het volgende aan de orde stelt: ‘Overal zijn dieren in gevaar. Of het nu gaat om de gruwelijke mishandeling in de vleesindustrie, de jacht, de vernietiging van de natuurlijke omgeving of de…
In deze Summer School bespreken wij het werk van de spraakmakende denker Peter Sloterdijk (1947) Hij wordt beroemd door zijn boek Kritiek van de cynische rede (1983) waarin hij voorstelt niet langer te leven zoals ‘men’ leeft maar radicaal anders: ‘kynisch’ in het leven te staan. In Je moet je…
De mens bevindt zich in een complex crisisscenario – onze habitat, het milieu dreigt het voor onze ogen te begeven onder de druk van onze levensvorm, aldus Markus Gabriel in zijn boek De mens als dier. Gabriel houdt dan ook een pleidooi voor een ecologische ethiek, i.e. een ethiek van het…
Peter Sloterdijk is ongetwijfeld een spraakmakend denker. Hij werd beroemd door zijn boek Kritiek van de cynische rede (1983) waarin hij voorstelde niet langer te leven zoals ‘men’ leeft maar radicaal anders: ‘kynisch’ in het leven te staan. In Je moet je leven veranderen (2009) schrijft Sloterdijk: ‘De enige autoriteit…
Bruno Latour (1947-2022) was, zonder enige twijfel, één van de spraakmakende en belangrijke denkers van onze tijd. In deze lezing besteed ik (kort) aandacht aan zijn ‘actor-network theory’ (ANT). Vervolgens vertel ik over zijn voorstel om alle ‘actanten’ (menselijke en niet-menselijke actoren) te betrekken bij politieke besluitvorming in een ‘Parlement…
In het seminar maak je kennis met het latere denken van Martin Heidegger, dat je zou kunnen omschrijven als een poging om de verhouding tussen zijn en erzijn anders te denken, onszelf niet langer op antropocentrische manier op te vatten en op een ecologische verantwoorde manier in het leven te…
Tijdens deze tweejaarlijkse ISVW-klassieker laat ik samen met boogschutter en haiku-schrijver Jac Rongen je denken met je lichaam. Denken zit niet alleen tussen je oren, maar ook in je lijf en de omgeving waarin je beweegt. Dat beïnvloedt de mogelijkheden die de fysieke werkelijkheid aan je presenteert. Door de eenzijdige…
In de westerse geschiedenis hebben filosofen vooral betoogd dat de mens boven de natuur verheven is. Volgens ecofilosofen Timothy Morton, Bruno Latour en Donna Haraway zitten we dankzij die gedachte nu met de gebakken peren: klimaatcrisis, onrechtvaardigheid en vervreemding van de natuur. Dat kan anders! In deze summerschool maken we…
Hedendaags denken Ethiek – ecologie – politiek – economie Joan Tronto – Donna Haraway – Martha Nussbaum – Kate Raworth Gedurende het seminar maken wij kennis met vier hedendaagse filosofen die ethiek, opgevat als verantwoordelijkheid voor de ander(e), verbinden met een oproep om anders ecologisch, politiek en economisch te denken…
Iedereen wordt op het werk en in het dagelijks leven wel eens geconfronteerd met de morele vraag: ‘Hoe te handelen?’ Ethiek biedt ons verschillende procedures om op verantwoorde wijze te reageren. In de Basiscursus Ethiek maken we kennis met vijf belangrijke ethische benaderingen. Wat vertelde Aristoteles lang geleden in Athene…
Wat vertelde Aristoteles lang geleden in Athene in zijn colleges aan het Lyceum over ethiek? Wat beschouwde hij als het doel van handelen? Wat verstond hij onder voortreffelijkheid van karakter? Welke rol speelde verstandigheid in het streven naar een ‘gelukt’ leven? Waarom is volgens Aristoteles voortreffelijkheid van karakter – en…
Hoe tonen we in ons handelen goede wil, als we deze niet meer vereenzelvigen met Gods wil? Kunnen wij (vrij en redelijk dat wij zijn) doen wat wij behoren te doen? Wat is het bovenste principe van de zedelijkheid? Wat verstaat Immanuel Kant onder de categorische imperatief? Om een antwoord…
De cursus nodigt je uit voor een reis door de geschiedenis van de Westerse filosofie – van de stadstaat Athene in de 4e eeuw voor het begin van onze jaartelling naar Nederland in de 21e eeuw. Je maakt kennis met een aantal van de baanbrekende denkers in de oudheid, de…
John Stuart Mill geldt als een van de grondleggers van het politieke liberalisme. In zijn werk dat mede beïnvloed is door zijn vrouw Harriet Taylor, maken we kennis met een utilitaristische (of consequentialistische ethiek). Het beginsel van utiliteit (ofwel: het beginsel van het grootste geluk voor het grootste aantal mensen),…
Het werk van Nietzsche zorgt voor een keerpunt in de ontwikkelingen van de Westerse filosofie. Hij levert kritiek op haar fascinatie voor de ziel, de dood en de hemel, op haar lichaamsvijandigheid, haar minachting voor gevoelens en haar verheerlijking van het verstand. In Aldus sprak Zarathoestra stelt de ‘ontwaakte’ de…
